Organik ve Çevre Dostu Gıdalar

Marketlerde organik gıdaların sayı ve çeşitliliğinde bir artış olduğunu muhtemelen fark etmişsinizdir. Bir zamanlar doğal gıda marketlerine özgü olan gıdalar artık büyük gıda marketlerine yayılarak raflarda yerini almaktadır. Organik ve çevre dostu gıdalar daha sağlıklı ve güvenli olup olmadığını, daha fazla para vermeye değip değmeyeceklerini merak ediyor olabilirsiniz. Peki tatları nasıl? Etiketlerde yer alan “sürdürülebilir” , “doğal” , “gezen tavuk” , “merada yayılmış” ve “adil ticaret” gibi kavramlar ne anlama gelmektedir?

“Organik” Kelimesinin Tanımı

Bir gıda etiketinde “organik” ibaresi varsa ziraat ile ilgili makamlar tarafından konulan organik standartları karşıladığı anlamına gelir.

Organik ve çevre dostu gıdalar yetişirken şunlar ile karşılaşmaz:

• Pestisitler (böcek ilaçları)
• Atık su arıtma çamuru veya sentetik besinler ile yapılmış gübre
• Herbisitler (yabancı ot öldürücü ilaçlar)
• Antibiyotikler
• Biyomühendislik
• Hormonlar
• İyonize radyasyon

Organik hayvansal ürünler – et, kümes hayvanları eti, yumurta ve süt ürünleri -- %100 organik yem ile beslenen, antibiyotik veya büyüme hormonu almamış ve açık alanda yetişmiş hayvanlardan elde edilir.

Eğer bir ürün etiketinde “organik” yazması, yetiştiricinin organik standartlarını karşıladığının devlet tarafından teftiş edildiğini gösterir. Organik gıda üreten çiftçiler toprak ve suyu gelecek nesil için muhafaza etmek üzere yenilenebilir kaynaklar kullanır. Bu gıdayı işleyen ve marketlerde satışa sunan herhangi bir şirket de organik sertifikalı olmalıdır.

“Organik” olarak etiketlenen gıdalar:

• “% 100 organik”: Tamamen organiktir ve tüm organik besinlerden yapılır.
• “Organik”: En az %95 organiktir.
• “Organik besinlerden elde edilmiştir”: Gıda en az %70 organik besin içerir, ancak paketleme organik olamayabilir.

Sürdürülebilir Gıda

Organik ve doğal gıda ile birlikte duyabileceğiniz bir başka terim de “sürdürülebilir”dir. Bu terim gıdaların sürdürülebilir zirai yöntemler kullanılarak yetiştirildiğini ifade eder. Kullanılan gıda yetiştirme teknikleri çevreye zarar vermez, mevsimseldir ve tarım arazilerini koruyucudur. Sürdürülebilir uygulamalar aynı zamanda hayvan dostudur ve çiftçilerin yetiştirdikleri gıdaları market ve diğer alanlara dağıtarak yerel tarımı da destekler.

“Sürdürülebilir” ve “organik” kelimeleri her zaman aynı anlama gelmez. Örneğin satın aldığınız organik bir domates organik bir şekilde yetiştirilmiş fakat bulunduğunuz ülkedeki marketlere gemi ile getirilmişse sürdürülebilirlik prensiplerine bağlı kalınmamış olabilir. Bulunduğunuz bölgede bulabileceğiniz bazı ürünler organik olarak yetiştirilmemiş de olabilir. Sağlık bilincine sahip tüketiciler arasında mümkünse hem sürdürülebilir hem de organik olan gıdaları satın almak gibi bir eğilim vardır.

Gıda Etiketlerinde Görebileceğiniz Diğer İfadeler:

• Kuş dostu veya gölgede yetişmiş: Bu etiketi taşıyan kahveler, kahve için gölge sağlayan ve göçmen kuşlar için habitat durumunda olan ağaçların altında yetişmiştir. Kahveyi açık bir bölgede güneş altında yetiştirmek daha ucuzdur fakat yetişmek için daha fazla pestisit ve gübre kullanılması gerekir.
• Gezen (tavuk): Yumurta ve süt ürünleri üzerinde görülen bu terim yanıltıcı ve güvenilmez olabilir. “Gezen” kelimesi hayvanın kafeste kapalı olmadığını ifade eder; ancak açık alanda yetiştiğinin de garantisi yoktur ve “gezen” etiketi üçüncü bir kişi tarafından doğrulanmamaktadır. Yumurtalarının “gezen” olarak tanımlanması için üreticilerin kümes hayvanlarının açık hava erişiminin olduğunu kanıtlamaları gerekir. Bu hayvanların dışarıda geçirdikleri zaman miktarı ve dışarıda dolaştıkları yerin boyutu ve kalitesi gibi zorunluluklar getirilmemiştir.
• Ot ile Beslenmiş/Açık Alanda Otlanmış: Etiket üzerindeki “merada beslenmiş” ifadesi besi hayvanının dışarıda doğal yem ile beslendiğini ifade eder, ancak bazen inekler kapalı bir yerde, bir ağılda ya da yaşamlarının yalnızca ilk birkaç ayında ot ile beslenir. Bu yüzden “ot ile beslenmiştir” ifadesi –her zaman olmamakla birlikte- hayvanın otlakta yetiştiği veya açık alanda otlandığı anlamına gelir. Otlakta yetişen hayvanlar dışarıda rahatça gezer ve sindirimlerine en uygun ot ve diğer bitkileri yerler.
• Adil Ticaret Sertifikasyonu: Kahve, çikolata, çay, pirinç ve şeker üzerinde görebileceğiniz bu yazı üreticilerin ürünleri için adil ücretler aldığı anlamına gelir.
• Deniz Koruma Konseyi: Alaska somonu veya balık stikleri üzerinde görebileceğiniz bu yazı deniz ürünlerinin lokal ekosistem ve türlerin tehlikeye atılmadan yakalandığı anlamına gelir.

Doğal Gıdalar

Doğal gıdalar minimal işlem görmüş ve tam, orijinal hallerine mümkün olduğu kadar yakın olan gıdalardır. Doğal gıdalar organik gıdaların karşılaması gereken sıkı standartları karşılamak zorunda değildir. Ancak, “doğal” terimi genellikle bir ürünün yapay içerik, koruyucu taşımadığı anlamına gelir. Doğal etler minimal işlem görür ve yapay içeriği yoktur. Doğal gıdalar organik olabilir, ancak hepsi değildir. Örneğin bazı doğal gıdalar organik onayı olmayan tarlalarda üretilmiş olabilir. Yediğiniz şeylerin organik olduğundan emin olmak için standartları karşıladığını belgeleyen “organik” etiketine bakın.

Daha Fazla Bilgi

Tüm bu terimleri ve anlamlarını akılda tutmak kafa karıştırıcı olabilir. Etiketleri daha anlamlı ve anlaşılır kılmak için denetlemelerine bağlı olan “ot ile beslenmiştir”, “otlakta yetişmiştir” ve diğer etiketler için standartlar belirlenmektedir.

Ayrıca bireysel gıda üreticileri, mandıralar, çiftlikler ve bahçelerin standartları hakkında daha fazla bilgi bulabileceğiniz websiteleri vardır. Bu sitelerde hatırı sayılır tüketici gruplarının işletme hakkındaki değerlendirmelerini de bulabilirsiniz.

Organik Gıda Daha Mı Sağlıklı?

Organik gıdalar sağlıklı beslenmenin bir parçası olabilir. Organik gıdaların standart yöntemlerle üretilen gıdalardan daha iyi olup olmayacağı tartışmalı bir konudur.

Organik gıdaların yararlarından bir tanesi pestisitler (böcek ilaçları) ile karşılaşmamış olmalarıdır, ki bu çevre kirliliğinin önlenmesi için de faydalıdır. Çoğu kişi tarafından gıda üzerindeki pestisit kalıntılarının sağlık problemi yaratamayacak kadar az miktarda olduğu savunulsa da hiç olmaması daha iyidir. Tüm gıdalarda olduğu gibi organik ürünlerde de güvenli saklama tavsiyelerine mutlaka uymalısınız:

• Ürünü tamamen etraflıca yıkayın, kabuğu hala temiz değilse soyun.
• Organik olarak yetişmiş ve işlenmiş et bakteri barındırabilir, normal et ürünleri gibi saklanmalıdır. Mutfak temizlik kurallarına uyun ve etleri uygun sıcaklıkta pişirin.

Organik Gıdalar Nerelerde Bulunur?

Yakın zaman öncesine kadar organik gıda satın almak isteyen kişiler başka bir markete gitmek ya da marketlerde bulunan birkaç şeyle yetinmek zorunda kalırdı. Kooperatifler ve yerel pazarlar doğal ve organik gıdalar için iyi kaynaklardır.

Günümüzde ise çeşitlilik içeren organik ürünlere ulaşmak oldukça kolaydır. Çoğu markette meyve suyu, tahıl gevreği, bebek maması, süt ürünleri ve daha birçok organik ürün bulunmaktadır. Birçok market %100 organik ve doğal ürün satmaktadır. Yaşadığınız bölgede yoksa bile yakınlarınızda bulma ihtimaliniz oldukça yüksektir.

Alışveriş yaptığınız yerde yeteri kadar organik gıda bulamıyorsanız market yöneticisi ile konuşun. Markete organik gıdalar ile ilgili yapılacak her istek onların organik gıda getirme ihtimalini artıracaktır.

“Organik” etiketi gördüğünüz gıdaları mümkün olduğunca denemeye çalışın, hem lezzetli hem de gezegenimiz için iyidir.